Jakie badania na tarczycę?

Jakie objawy powinny skłonić do badania tarczycy?

W zależności od poziomu hormonów tarczycowych można mówić o nadczynności lub niedoczynności tarczycy. W pierwszym przypadku obserwuje się wzmożoną ich produkcję, a w niedoczynności gruczoł wytwarza zbyt małe ilości hormonów. Do badań tarczycy powinny skłonić następujące dolegliwości związane z nieprawidłowym poziomem hormonów:

• nadczynność tarczycy to m.in. spadek masy ciała, drżenie rąk, wzmożona potliwość, uczucie gorąca, bezsenność, zaburzenia miesiączkowania, wytrzeszcz oczu, zaburzenia nastroju, zaczerwienienie twarzy i szyi;
• niedoczynność tarczycy to m.in. przyrost masy ciała, zaparcia, wzmożona senność, przewlekłe zmęczenie, bóle mięśni, sztywność i bóle stawów, odczuwanie zimna, zawroty głowy, spadek koncentracji, pogorszenie samopoczucia psychicznego.

Badania na tarczycę

Przy podejrzeniu zaburzeń tarczycy lekarz zleca oznaczenie stężenie hormonu tyreotropowego (TSH). Badanie to stanowi podstawowe narzędzie w rozpoznawaniu chorób tarczycy. Spadek stężenia TSH we krwi sugeruje nadczynność tarczycy, a wzrost – niedoczynność.

W przypadku uzyskania nieprawidłowego wyniku TSH diagnostyka tarczycy powinna zostać rozszerzona o następujące badania:

• stężenie trójjodotyroniny (FT3) – podwyższone stężenie FT3 wskazuje na nadczynność tego gruczołu, z kolei stężenie FT3 poniżej zakresu normy jest najczęściej wynikiem niedoczynności tarczycy;
• stężenie tyroksyny (FT4) – zwiększone wartości sugerują nadczynność lub obecność egzogennej tyroksyny, zmniejszone wartości wskazują na niedoczynność gruczołu.

Przy nieprawidłowych wartościach hormonów tarczycowych lekarz zalecić może oznaczenie:

• stężenia przeciwciał anty-TG skierowanych przeciwko tyreoglobulinie, czyli białku, jakie wytwarza tarczyca, koniecznym do produkowania tyroksyny i trójjodotyroniny;
• stężenia przeciwciał anty-TPO, skierowanych przeciwko peroksydazie, czyli enzymowi uczestniczącemu w procesie syntezy hormonów tarczycy.

Wspomniane rodzaje przeciwciał pojawiają się w autoimmunologicznych zapaleń tarczycy, takich jak choroba Graves-Basedowa (ma charakter nadczynności) czy choroba Hashimoto (główna przyczyna niedoczynności). 

Jakie jeszcze badania wykonywane są przy problemach z tarczycą?

Poza badaniami laboratoryjnymi oraz wcześniej przeprowadzonym wywiadem z pacjentem i badaniem przedmiotowym (oceną objawów) lekarz w postawieniu rozpoznania posiłkować się może badaniami obrazowymi. W tym przypadku zazwyczaj wykonywana jest ultrasonografia. USG tarczycy umożliwia stwierdzenie obecności i ocenę wielkości ewentualnych zmian. Sprawdza się w nim echogenność gruczołu, czyli jego zdolność do odbijania wysokiej częstotliwości fal dźwiękowych. 

Lekarz może skierować chorego na scyntygrafię tarczycy, pomocną zwłaszcza w ocenie stanu czynnościowego guzów tarczycy, monitorowania chorób nowotworowych tego gruczołu lub w kwalifikacji do leczenia radiojodem. Jeżeli specjalista nie jest pewien w kwestii charakteru zmian w gruczole, zleca biopsję i analizę mikroskopową pobranego materiału. W razie potrzeby może skierować pacjenta na dodatkowe badania.