Duża liczba zachorowań i duża śmiertelność skłoniły żydowskich mieszkańców Radomia już na początku XIX wieku do starań o wybudowanie lecznicy. Problem jednak rozbijał się o brak funduszy. W 1837 roku powstał Komitet Budowy Szpitala Żydowskiego, a kilka lat później udało się zorganizować prowizoryczną placówkę przy domu kahalnym na Wale. Szpital z prawdziwego zdarzenia, zresztą pierwszy dla Żydów guberni radomskiej, otwarty został 11 lutego 1848 roku w parterowym budynku przy Trakcie Starokrakowskim, w którym wcześniej mieściła się miejska lecznica św. Aleksandra. Bardzo szybko okazał się za mały, więc radomska Gmina Wyznaniowa Żydowska zdecydowała o budowie nowego. Postawiono go na sąsiedniej działce, którą ofiarowali – z inicjatywy gubernatora Edwarda Białoskórskiego, a za poduszczeniem bogatych żydowskich obywateli Radomia – zaborcy. Dwukondygnacyjny budynek z poddaszem do użytku został oddany 13 września 1851 roku. W głębi wzniesiono dom dla felczera i ekonoma.
Początkowo w szpitalu mogło się leczyć do 20 pacjentów. W ostatniej ćwiartce XIX wieku lecznica mogła przyjąć już 40 chorych, a 1931 roku – były tu już 53 łóżka.
Pierwszym dyrektorem placówki został Władysław Wolf, później tę funkcję sprawował Rufin Bekerman. Do 1870 roku nadzór nad lecznicą sprawowała Rada Szczegółowa Opieki Szpitala Starozakonnego, a potem – z ramienia Rady Gubernialnej – kurator. Przez wiele lat funkcję kuratora pełnił wybitny filantrop i społecznik Józef Bekerman, a potem jego syn Leon.
W szpitalu funkcjonowały dwa oddziały: chirurgiczny, którym od 1897 roku kierował dr Wolf (Władysław) Finkelsztajn, i chorób wewnętrznych, którego kierowniczką do połowy lat 30. była dr Ksawera Mulier. Ze szpitalem związani byli także inni radomscy lekarze narodowości żydowskiej: Wolf Cung, Mojżesz Kellerwurm i Izrael Kleinberg. Szpital przez wiele lat utrzymywał się ze specjalnej składki, płaconej równocześnie z gminną. W razie większych kłopotów finansowych zwracano się o pomoc do Żydów mieszkających w okolicach Radomia, którzy także leczeni byli w placówce.
Także w czasie okupacji niemieckiej funkcjonował tutaj szpital. W sierpniu 1942 roku, podczas likwidacji radomskiego getta, Niemcy wymordowani wszystkich pacjentów.
Po wojnie budynek został odnowiony i we wrześniu 1946 roku rozpoczął tu działalność oddział gruźliczy miejskiej lecznicy. Tzw. szpital płucny funkcjonował przy ul. Limanowskiego do 1995 roku, kiedy to przeniesiono go do lecznicy na Józefowie. W 2004 roku nieruchomość odzyskała Żydowska Gmina Wyznaniowa w Warszawie (w Warszawie, bo w Radomiu takiej nie ma) i Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, która budynek wydzierżawiła Ochotniczemu Hufcowi Pracy. Dwa lata później nieruchomość została wystawiona na sprzedaż.
Przez 25 lat nic się tam nie działo. W połowie 2020 właściciel nieruchomości, którym jest osoba fizyczna, zwrócił się do miasta z wnioskiem o zmianę sposobu użytkowania budynku - ze szpitala na budynek biurowo-usługowy.
Dawny szpital starozakonnych przy ul. Limanowskiego 23 od marca 1986 roku jest wpisany do rejestru zabytków.
Napisz komentarz
Komentarze