Etnograf, encyklopedysta, folklorysta i kompozytor urodził się 22 lutego 1814 roku w Przysusze. Oskar był jednym z sześciorga dzieci Juliusza Kolberga, inżyniera przybyłego z Meklemburgii i osiadłego w Warszawie w 1796 roku, i Karoliny Fryderyki Mercoeur, urodzonej w Fordonie (obecnie część Bydgoszczy) w rodzinie francuskich imigrantów.
Kolbergowie od 1810 do 1817 roku mieszkali w Przysusze. Ojciec Oskara pracował tam jako zarządca zakładów hutniczych. W roku 1817 został powołany na stanowisko profesora geodezji i miernictwa na nowo założonym Uniwersytecie Warszawskim. Rodzina wróciła wtedy do Warszawy, gdzie zamieszkała w Pałacu Kazimierzowskim, włączając się czynnie w życie naukowe i artystyczne stolicy.
Sąsiadami Kolbergów byli m.in. Mikołaj Chopin i Kazimierz Brodziński, poeta, krytyk literacki i tłumacz. Wiadomo, że ojciec Fryderyka Chopina był częstym gościem w domu rodziców Oskara. W latach 1823-1830 Kolberg uczęszczał do Liceum Warszawskiego, którego dyrektorem był Samuel Bogumił Linde. Poza tym uczył się gry na fortepianie i kompozycji m.in. u Józefa Elsnera, nauczyciela młodego Chopina.
Wybuch powstania listopadowego i zamknięcie liceum zbiegły się w czasie ze śmiercią Juliusza. 16-letni Oskar musiał przerwać edukację; rozpoczął pracę w kantorze w banku. Na szczęście mógł kontynuować studia muzyczne – u Józefa Elsnera. W 1835 roku wyjechał do Berlina, by tam rozwijać talent kompozytorski. Prawdopodobnie uczęszczał też do Akademii Handlowej. Zaliczony przez prof. Elsnera do rzędu „znakomitszych artystów Warszawy”, zajął się Kolberg po studiach komponowaniem. Bez większych jednak sukcesów. Szybko został zmuszony do zarabiania na życie – dawał lekcje fortepianu, był urzędnikiem bankowym i księgowym.
W 1846 roku otrzymał posadę w zarządzie Kolei Warszawsko- -Wiedeńskiej. W roku 1839 w okolicach Warszawy Oskar Kolberg po raz pierwszy zanotował ze słuchu melodie ludowe. Pierwsze wyprawy były raczej krajoznawczymi wycieczkami w gronie przyjaciół. Bardzo często zresztą odbywał je pieszo. Po dwóch latach wędrówek miał w swoich zbiorach ponad 600 zapisów pieśni. W tamtych czasach nie było żadnego sposobu utrwalania dźwięku – Kolberg musiał zapamiętać i zapisać ze słuchu melodię, a także opisać towarzyszące jej obyczaje.
W ciągu następnych 12 lat dokumentował tradycje Mazowsza, Krakowskiego, Radomskiego i Lubelskiego. I komponował – m.in. operę „Król pasterzy” (1853). W 1857 wydana została monografia ballad ludowych „Pieśni ludu polskiego”. Stały kontakt z kulturą wiejską doprowadził ostatecznie do stworzenia w roku 1865 kompleksowego programu badań etnograficznych. Kolberg opracował ponad tysiąc haseł z zakresu muzyki, muzykologii, etnografii i etnologii do wydawanej przez Samuela Orgelbranda w latach 1859-1868 28-tomowej „Encyklopedii Powszechnej”.
W 1865 roku, po ponad 20 latach badań w terenie, rozpoczął Kolberg wydawanie cyklu monografii regionalnych pod wspólnym tytułem „Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce”. Za jego życia ukazały się 33 tomy, a a z materiałów przez niego przygotowanych wydano do roku 1907 jeszcze trzy. Do dziś dzieło to publikuje poznański Instytut im. Oskara Kolberga; do tej pory ukazało się 85 tomów, ponad 39 tys. 780 stron.
W 1868 roku Towarzystwo Naukowe Krakowskie postanowiło przyjąć Kolberga do swojego grona, proponując mu nawet częściowe finansowanie druku „Ludu...”. Dlatego trzy lata później etnograf przeniósł się w okolice Krakowa. Początkowo mieszkał w Mogilanach, u swojego przyjaciela – etnografa-amatora Józefa Konopki, później, w latach 1872-1884 u jego rodzeństwa, Antoniny i Juliana Konopków, w Modlnicy. Ostatni rok życia Kolberg spędził w domu Izydora Kopernickiego. Zmarł 3 czerwca 1890 roku w Krakowie. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim.
Napisz komentarz
Komentarze