Adresy kultury. Gminna Biblioteka Publiczna w Orońsku

Zajmowała jedno pomieszczenie, a sprzęt biblioteczny stanowiły dwie szafy na książki. Księgozbiór liczył 435 woluminów i pochodził z darowizn mieszkańców. Z biblioteki korzystało wówczas 778 czytelników.
Placówkę w latach 1948-1949 prowadził Kazimierz Stępniewski, szewc z zawodu. Po nim przejęła ją Leokadia Kozakiewicz – urzędniczka.
W 1950 roku biblioteka została przeniesiona do budynku Urzędu Gminy, usytuowanego przy drodze do Kowali (obecnie ul. Starowiejska). Przez dwa lata książnica zajmowała jedno pomieszczenie o powierzchni 5 metrów, zwane kozą. Od 1951 roku siedziba się nieco powiększyła – nadal był to jeden pokój, ale miał już 9 metrów.
W 1951 roku kierownictwo GBP powierzono Marianowi Jabłońskiemu, potem Annie Głogowskiej i Wandzie Małeckiej z Chustek.
W 1961 roku biblioteka znów zmieniła adres – umieszczono ją w prywatnym, drewnianym budynku mieszkalnym, należącym do Józefa Domagały. Dom stał przy drodze do Łazisk i Guzowa (obecnie ul. Brandta). Do swojej dyspozycji placówka miała tutaj aż 15 metrów kwadratowych. W 1964 roku księgozbiór liczył 5 tys. 635 woluminów, a korzystało z niego 612 czytelników.
Po Wandzie Małeckiej stery w bibliotece przejęła Barbara Marszałek z Guzowa; kierowała placówką do 1966 roku. Wtedy GBP ponownie znalazła się w murach Urzędu Gminy. Początkowo zajmowała dwa pomieszczenia o powierzchni 30 metrów; potem było to już 70 metrów. Bibliotekę prowadziła Barbara Łyżwa.
W 1973 roku nastąpiła kolejna przeprowadzka - do domu należącego do Józefa Wolszczaka (obecnie ul. Wesoła). Tu były już trzy pomieszczenia o powierzchni 80 metrów, z centralnym ogrzewaniem i instalacją wodno-kanalizacyjną. 1 378 czytelników mogło wybierać wśród 13 tys. 385 woluminów.
Ostatnia przeprowadzka biblioteki nastąpiła w 1982 roku. W budynku Urzędu Gminy w Orońsku (ul. Szkolna) placówka urządziła się w byłym mieszkaniu służbowym; to trzy pomieszczenia.
Na koniec 1985 roku księgozbiór liczył 23 tys. 144 woluminy, a z biblioteki korzystało 1 724 czytelników. W 2022 roku było to już 21 tys. 119 woluminów dla 466 czytelników.
Gminna Biblioteka Publiczna ma dwie filie – w Łaziskach i Tomaszowie.
W ostatnich tygodniach okazało się, że Gminna Biblioteka Publiczna została beneficjentem programu ,,Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2025”, organizowanego przez Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Otrzymała 200 tys. zł, czyli całość kosztów projektu ,,Przystanek autobusowy w formie funkcjonalnej rzeźby przestrzennej dedykowany inżynierowi Franciszkowi Ksaweremu Christianiemu, pionierowi budowy dróg bitych w Królestwie Polskim”. To największe dofinansowanie w historii samorządowej instytucji kultury gminy Orońsko. Przystanek pojawi się przy trasie Orońsko – Szydłowiec. Autorem rzeźby przestrzennej jest Jerzy Dobrzański – rzeźbiarz, projektant, stypendysta Fundacji Kościuszkowskiej i ministra kultury, twórca rzeźb i obiektów w przestrzeni publicznej, która jest dla niego naturalnym polem ekspresji i ekspozycji artystycznej. Wielokrotnie nagradzany za swoje projekty.
Instalacja ma się składać z dwóch części. Dół z betonu będzie symbolizował drogę, a wykonana ze stali góra – most. Na zadaszeniu wiaty będzie znajdowała się rzeźba przedstawiająca Franciszka Ksawerego Christianiego (1772-1842). Wybór znakomitego inżyniera nie jest przypadkowy, bowiem był on związany z Orońskiem w czasie prac przygotowawczych do budowy traktu krakowskiego. W 1829 roku Christiani wziął w wieczystą dzierżawę dobra orońskie, czyli folwark i wieś Orońsko oraz wieś Krogulcza Sucha, a w 1834 kupił je. W 1819 roku. został mianowany dyrektorem Dyrekcji Generalnej Dróg i Mostów Królestwa Polskiego. Na tym stanowisku pracował 23 lata, kładąc fundamenty pod nowoczesne drogownictwo polskie. Do 1842 roku wybudował 2 tys. 195 km dróg bitych i 20 traktów z mostami stałymi, m.in. krakowski z Warszawy do Krakowa przez Radom i Orońsko, przy którym będzie znajdowała się instalacja.