Wólka Klwatecka. Między ul. Warszawską a ul. ks. Jana Ziei, prostopadła do ul. Ignacego Kultysa.
Inżynier, pionier budowy dróg bitych w Królestwie Polskim, autor pierwszych polskich podręczników z dziedziny budowy dróg.
Franciszek Ksawery Christiani urodził się 4 listopada 1772 roku w Dukli na terenie Galicji. W wieku 18 lat wyjechał na studia techniczne do Austrii, potem krótko służył w austriackim wojsku, skąd po otrzymaniu dymisji przeszedł do pracy w austriackiej dyrekcji dróg. Początkowo był komisarzem budowy dróg I klasy w Jaśle, a po utworzeniu w Galicji Dyrekcji Dróg i Mostów został w 1812 mianowany zastępcą dyrektora. Dał się poznać jako zdolny inżynier i wyjątkowo sprawny organizator, a dobre stosunki ze środowiskiem szlachty galicyjskiej ułatwiły mu dalszą karierę i awanse. Z rekomendacji hrabiego Małachowskiego z Końskich, został szefem Dyrekcji Jeneralnej Dróg i Mostów Królestwa Polskiego. Przepracował na tym stanowisku 23 lata, kładąc podwaliny pod nowoczesne drogownictwo polskie.
Za dyrekcji Christianiego i pod jego nadzorem w latach 1819-42 powstało na terenie Królestwa Kongresowego 2195 km dróg bitych, w tym m.in. lubelsko-radomski, z Radomia do Kurowa. Nowe drogi z nawierzchnią kamienną powstawały zasadniczo na starych traktach, ale często Christiani projektował zmianę szlaku, albo wytyczał całkiem nowy. Tak było np. z traktem lubelskim czy krakowskim, który zamiast przez Nowe Miasto, Końskie i Żarnowiec, poprowadził przez Radom, Orońsko, Kielce i Jędrzejów. I do dziś ten właśnie szlak łączy Warszawę z Krakowem.
W 1819 roku wydał Christiani instrukcję układania kosztorysów budowy dróg i mostów „Prawidła do ułożenia i sprawdzania Anszlagów na budować się mające drogi bite, groble, mosty itp.”, a rok później ogłosił drukiem „Przepisy względem odrabiania szarwarków zatwierdzone prze Komisję Spraw Wewnętrznych i Policji”. Także w 1820 ukazał się pierwszy w Polsce podręcznik budowy dróg „Początkowa nauka praktyczna dla konduktorów drogowych z ogólnego systemu budowy i instrukcji dla drogownictwa w Królestwie Polskim z litografowanym planem i skalą robót przez Jeneralną Dyrekcję Dróg i Mostów”. W 1824 staraniem tejże dyrekcji wydano „Wzory na dom zajezdny przy drogach bitych, projektowane i litografowane w Dyrekcji Jeneralnej Korpusu Inżynierów Dróg i Mostów”. Był to właściwie pierwszy w tej części Europy album techniczny typowych projektów.
Personel inżynierski Dyrekcji Jeneralnej Dróg i Mostów oraz Dyrekcji Komunikacji Lądowych i Wodnych był zaliczany do Cesarskiego Korpusu Inżynierów Komunikacji i otrzymywał stopnie wojskowe. Stąd też Christiani został najpierw awansowany do stopnia generała-majora, a od 1836 generała-lejtnanta.
Franciszek Ksawery w 1829 roku. objął majątek w Orońsku w wieczystą dzierżawę. Parę lat później kupił go wraz z żoną Amelią na własność. Po 1834 wieś Orońsko przeniósł w całości na wyżej położone tereny i zlokalizował wokół nowej drogi, prostopadłej do traktu krakowskiego. Uporządkował też we wsi inne drogi, które obsadził drzewami. Zbudował uzdatnione ujęcie wody, tzw. wodociągi dla Orońska i Krogulczy Suchej oraz park i ogrody. Przebudował Orońsko, tworząc jeden nowoczesny układ osiedleńczy.
Był znanym kolekcjonerem starych druków, map i rękopisów, roślin, zwierząt i minerałów. W 1827 wszedł do Rady Politechnicznej, której zadaniem było opracowanie koncepcji Instytutu Politechnicznego (późniejszej Politechniki Warszawskiej). Był członkiem Towarzystwa Naukowego w Krakowie oraz Towarzystwa Naukowego Uniwersytetu i Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie.
Zmarł w czasie pracy w gmachu Dyrekcji Komunikacji Lądowych i Wodnych w Warszawie 7 czerwca 1842 roku. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.
Napisz komentarz
Komentarze