W 1916 r. przy ul. Metalowej 2 (obecnie ul. Metalowa 11), u zbiegu z ul. Giserską, panowie Marian Józef Szmorliński i Stanisław Brzozowski uruchomili przedsiębiorstwo zajmujące się handlem materiałami budowlanymi, a ponadto świadczące usługi remontowo-budowlane. Szmorliński odpowiadał za dział handlowy, Brzozowski - za dział techniczny. Zakłady Handlowo-Przemysłowe „Stemar” zajmowały się m.in. remontem radomskiego dworca PKP; budynek został podpalony w 1915 r. przez wycofujące się wojska rosyjskie. W 1917 r. Szmorliński i Brzozowski otworzyli dodatkowo Dom Techniczno-Handlowy, który handlował artykułami metalowymi: blachą, kotłami i narzędziami. Biuro DTH mieściło się w jednym z najbardziej reprezentacyjnych miejsc w mieście - przy pl. 3 Maja 1, skład natomiast na ul. Zgodnej 6.
nteres musiał iść nadzwyczaj dobrze, bo już w lipcu 1919 r. Szmorliński i Brzozowski uruchomili Radomską Fabrykę Smarów „Stemar”. Poza smarami i olejami produkowała także tekturę smołową (papę) do krycia dachów. Sprzedawała również opał. „Wkrótce, w 1921 r. ukończony został okazały budynek fabryczny, wzniesiony w stylu neogotyckim według projektu technika miejskiego Henryka Nowakowskiego” - czytamy w Retropedii Radomia. - „Budynek posiada trzy „nawy”, z których środkowa jest wyższa. Pierwotnie nakryta była dwuspadowym dachem, który od połaci nakrywających niższe segmenty fabryki oddzielały okna świetlikowe (obecnie obiekt posiada jedną, dwuspadową połać dachu nad wszystkimi trzema „nawami”)”.
Fabryka wybudowana została z czerwonej cegły, obecnie otynkowanej.
Szmorliński i Brzozowski, dysponując nowym budynkiem fabrycznym i nawet własną rampą kolejową, zdecydowali się na poszerzenie działalności o roboty dekarskie, asfaltowe i izolacyjne oraz produkcję wyrobów korkowych i przetwórstwo chemiczne. 30 maja 1923 r. pożar strawił Radomską Fabrykę Smarów. Właściciele odbudowali ją w ciągu kilku tygodni i można było wznowić produkcję.
W 1926 r. Szmorliński został jedynym właścicielem Stemaru – Brzozowski odsprzedał mu swoje udziały. W sierpniu 1939 roku przy ul. Metalowej pracowało 95 osób. Wybuch II wojny światowej nie przeszkodził w produkcji. 3 lutego 1940 roku przy ul. Hożej 57 w Warszawie Szmorliński otworzył filię zakładów, którą w 1942 r. przekształcił w oddział. Także po wojnie Stemar kontynuował produkcję. Zlikwidowany został na początku lat 50., a w 1952 jego budynki przejęła Techniczna Obsługa Rolnictwa – jeden z trzech najważniejszych w Polsce warsztatów, w których remontowano traktory.
Napisz komentarz
Komentarze