Adresy kultury. Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nowym Mieście nad Pilicą

W czasie II wojny światowej zniszczeniu uległo wiele instytucji kultury, a szczególnie bibliotek. W przypadku Nowego Miasta okupanci zabrali 1550 książek, a z biblioteki gminnej w Górze - 83 tomy. Na szczęście mieszkańcy zdołali ukryć większą część zbiorów.
Po zakończeniu wojny bardzo szybko zaczęto myśleć o reaktywowaniu miejskiej biblioteki, Książki zaczęto zbierać już w lutym 1945 i wtedy też pojawili się pierwsi czytelnicy. Przede wszystkim odzyskano tomy ukryte przed Niemcami, ale mieszkańcy chętnie oddawali też publikacje z własnych zbiorów. Część zasobu udało się kupić za pieniądze z powiatu, województwa, a nawet z Ministerstwa Oświaty. W 1946 roku z biblioteki korzystało 127 czytelników. Do ich dyspozycji było ok. 1700 woluminów.
Oficjalne otwarcie książnicy nastąpiło 16 stycznia 1949 roku. Jej kierownictwo powierzono Stanisławie Heybowicz. Niestety, placówce nie przydzielono własnego lokalu, więc adres była zmuszona zmieniać kilkukrotnie. Pierwsze pomieszczenia dostała w magistracie Nowego Miasta przy pl. Wolności, nie odpowiadały one jednak wymogom biblioteki - były ciasne i nie mogły pomieścić wszystkich woluminów. Potem została ulokowana przy ul. Warszawskiej 6 - w budynku po byłej księgarni Towarzystwa Wychowawczo-Oświatowego „Przyszłość”. Pracownicy i czytelnicy mieli tu do dyspozycji dwie dość duże sale, które na pewien czas rozwiązały problem z przechowywaniem wszystkich książek. Biblioteka podlegało także kilka filii, które utworzono przy świetlicach miejskich i szkołach. W 1947 roku 133 czytelników przeczytało 2 tys. 255 woluminów.
Poza wypożyczaniem książek placówka prowadziła prenumeratę gazet i czasopism, a także organizowała konkursy recytatorskie i czytelnicze oraz odczyty i spotkania z ludźmi kultury.
Również gmina Góra miała swoją bibliotekę. Jej siedzibą był lokal przy ul. Warszawskiej 80 w... Nowym Mieście. Pierwszym kierownikiem została Bronisława Grudzień, a instytucję otwarto16 stycznia 1950. Zbiórkę książek rozpoczęto już pięć lat wcześniej. Niestety, nie udało się odzyskać woluminów zabranych w 1943. Niemcy zniszczyli ponadto wszystkie szafy i wyposażenie, dlatego trzeba było kupić nowe półki i stoliki do czytelni.
Co roku w budżecie Nowego Miasta nad Pilicą rezerwowano pewną pulę pieniędzy na uruchomienie i rozwój czytelnictwa. W 1947 roku była to kwota 50 tys. zł, a rok później – 70 tys. zł. Niestety, były to sumy niewystarczające na pokrycie wszystkich potrzeb instytucji. W lutym 1949 biblioteka miała 120 woluminów i 15 czytelników. Dwa miesiące później było ich już 38, a w maju - 60.
W związku z nowym podziałem administracyjnym kraju i likwidacją powiatów, w 1975 roku Nowe Miasto znalazła się w woj. radomskim - bez Tarczyna i filii w Grzędach. Książnica w Nowym Mieście, z filiami w Bielinach, Woli Pobiedzińskiej i Żdżarach, z dawnego powiatu rawskiego przeszła pod opiekę Grójca.
W 1986 roku w gminie Nowe Miasto powstała placówka w Domaniewicach,a rok później wydzielona została biblioteka dla dzieci.
Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nowym Mieście nad Pilicą ma bogaty zbiór publikacji, dotyczących nie tylko tej gminy i powiatu grójeckiegi, ale także powiatu przysuskiego, radomskiego, rawskiego i opoczyńskiego. Są to wydawnictwa zwarte i ciągłe oraz dokumenty życia społecznego (informatory, broszury, foldery, mapy).
„Materiały stanowią ważne źródło informacji o życiu społeczno-kulturalnym, historycznym oraz ekonomicznym Nowego Miasta nad Pilicą oraz okolicy” - czytamy na stronie internetowej Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej. - „Literatura ta to ogromny skarb, wzbogaca naszą wiedzę o tym, jak wyglądało kiedyś życie w mieście. Kto i gdzie jakie stanowisko zajmował, jakie imprezy odbywały się, gdzie znajdowały się ważne miejsca kulturowo/społeczne, z czego słynęło niegdyś miasto i okolica. Zbiór ten to świadectwo historyczne naszych przodków, które do nas przemawia jako słowo zawarte w książkach”.