POPRZEDNI ODCINEK CYKLU - TUTAJ
Kolejnym ważnym dla
rozwoju Radomia wydarzeniem było wybudowanie elektrowni miejskiej
przy ul. Traugutta. W kwietniu 1900 r. magistrat zawarł umowę na
budowę i eksploatację elektrowni z Rosyjskim Towarzystwem
Elektrycznym „Union” S.A. z Petersburga, a w następnym roku w
elektrownię zaangażował się kapitał belgijski. 16 marca 1901 r.
po raz pierwszy popłynął stąd prą elektryczny, który początkowo
wykorzystywano do oświetlenia ulic i mieszkań, a dopiero potem w
produkcji przemysłowej, do napędu maszyn i urządzeń. Ceglany
budynek nieznanego autora ma formę architektury neogotyckiej w typie
niemieckiego Rohbau czy Rundbogenstil. Hale elektrowni zostały
zbudowane na standaryzowanych planach, z bogatym ceglanym detalem
architektonicznym, w zgodzie z popularną teorią „architektury
racjonalnej” J.N. Duranda i E. Violet de Duca. Budynek pełnił
pierwotną funkcję do 1956 r., potem, od 1963 do końca lat
dziewięćdziesiątych mieściła się tu ciepłownia, zaopatrująca
w ciepło i parę technologiczną pobliski szpital miejski.
W 2006 r., w wyniku konkursu architektonicznego, powstał projekt adaptacji i rozbudowy obiektu dla powstającego Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia”. Pomysłodawcą przedsięwzięcia, przypomnijmy, był Andrzej Wajda – honorowy obywatel miasta, który wraz z rodzicami mieszkał w Radomiu przez kilka lat przed wybuchem II wojny światowej.
Architektura przemysłowa, ze względu na monumentalny charakter i walory przestrzenne, jest wdzięcznym materiałem do przekształceń dla celów instytucji kultury. Coraz częściej do niej sięgamy, bo dostrzegamy specyficzne piękno i symbolikę w materialnym dziedzictwie minionej epoki industrializacji. Kosztowne, żmudne i często trudne prace remontowe i adaptacyjne stanowia wciąż istotna barierę, którą jednak można pokonać. Przykłady udanych realizacji takich przedsięwzięć można już wskazać nie tylko za granicą, ale i w Polsce: MS2 w Łodzi, Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie, Muzeum Śląskie w Katowicach, czy – w pewnym zakresie – Stary Browar w Poznaniu.
Zobacz wnętrza odnowionej elektrowni
Stanisław Bochyński, Miejska Pracownia Urbanistyczna
Artykuł został opublikowany w kwartalniku „Renowacje i zabytki”, nr 1 (46) 2014. Publikacja za zgodą spółki Rewitalizacja.
