Przejdź do głównych treściPrzejdź do wyszukiwarkiPrzejdź do głównego menu Radio Rekord Radom 29 lat z Wami Radio Rekord Radom 29 lat z Wami
wtorek, 23 grudnia 2025 03:39
Reklama

Spacerkiem po mieście: Polska Macierz Szkolna

Eklektyczną kamienicę przy ul. Skaryszewskiej 17 (obecnie ul. Słowackiego 17) wybudowano w 1891 roku na klub garnizonowy dla żołnierzy rosyjskich.
Spacerkiem po mieście: Polska Macierz Szkolna

Źródło: fot. Szymon Wykrota

Autorem projektu był architekt Henryk Karłowicz-Szisler. który zajmował go do 1906 roku. Potem w budynku miały swoją siedzibę różne placówki oświatowe, m.in. Szkoła Handlowa Żeńska. W 1915 roku obiekt przejęło wojsko rosyjskie i urządziło w nim szpital polowy. Rok później przeniosło się tutaj z ul. Długiej 4 (obecnie ul. Traugutta 61) Seminarium Nauczycielskie ks. Józefa Rokosznego. W sierpniu 1917 roku kamienicę wraz z oficyną kupiła dla radomskiego koła Polska Macierz Szkolna.
PMS pierwsze koło w Radomiu, z inicjatywy Towarzystwa Oświaty Narodowej, utworzyła na początku 1906 roku. Mieściło się przy pl. Sobornym 2 (obecnie pl. Konstytucji 3 Maja). W niedługim czasie Polska Macierz Szkolna zorganizowała pięć szkół elementarnych. Uczono w nich m.in. Historii Polski, geografii, przyrody, gimnastyki, śpiewu i robót ręcznych. Tyle tylko, że rosyjskie władze rosyjskie nie honorowały świadectw z tych szkół. PMS uruchomiła ponadto Uniwersytet Ludowy Ziemi Radomskiej, organizowała także wykłady i odczyty, prowadziła kursy wieczorowe dla analfabetów, dokształcała nauczycieli z zakresu historii literatury i języka polskiego.


W grudniu 1907 roku rosyjski zaborca zdelegalizował Polską Macierz Szkolną w całym kraju. Radomskie koło przeszło do konspiracji, przekazując – fikcyjnie - swoje placówki osobom prywatnym. PMS wznowiła działalność w 1916 roku; radomski oddział reaktywował się w styczniu 1917. Siedziba mieściła się przy ul. Słowackiego 17.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości PMS przekazała swoje podstawówki miastu. Radomscy działacze Macierzy zaangażowali się za to w prowadzenie oświaty pozaszkolnej, uruchamiając m.in. ochronke dla dzieci na Glinicach oraz Uniwersytet Ludowy i bibliotekę przy ul. Słowackiego 17. Uniwersytet prowadził różne kursy, odczyty i spotkania dla dorosłych.


Pieniądze na działalność radomskie koło PMS miało z wynajmowania pomieszczeń w kamienicy Słowackiego 17. Poza Seminarium Nauczycielskim mieściła się tu – od 1933 roku - Radomska Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych. W 1940 roku PMS została zlikwidowana przez niemieckie władze okupacyjne. Przejęły one jej majątek, w tym nieruchomość przy ul. Słowackiego 17.


Po zakończeniu II wojny światowej kamienica stała się siedzibą Związku Nauczycielstwa Polskiego. W 2002 roku miasto przeprowadziło gruntowny remont budynku i przekazało go Młodzieżowemu Domowi Kultury im. Heleny Stadnickiej.


Podziel się
Oceń

Napisz komentarz

Chcemy, żeby nasze publikacje były powodem do rozpoczynania dyskusji prowadzonej przez naszych Czytelników; dyskusji merytorycznej, rzeczowej i kulturalnej. Jako redakcja jesteśmy zdecydowanym przeciwnikiem hejtu w Internecie i wspieramy działania akcji "Stop hejt".
 
Dlatego prosimy o dostosowanie pisanych przez Państwa komentarzy do norm akceptowanych przez większość społeczeństwa. Chcemy, żeby dyskusja prowadzona w komentarzach nie atakowała nikogo i nie urażała uczuć osób wspominanych w tych wpisach.

Komentarze

PKP 22.02.2021 07:00
wykolei i wykolejnice

Chcemy, żeby nasze publikacje były powodem do rozpoczynania dyskusji prowadzonej przez naszych Czytelników; dyskusji merytorycznej, rzeczowej i kulturalnej. Jako redakcja jesteśmy zdecydowanym przeciwnikiem hejtu w Internecie i wspieramy działania akcji "Stop hejt".
 
Dlatego prosimy o dostosowanie pisanych przez Państwa komentarzy do norm akceptowanych przez większość społeczeństwa. Chcemy, żeby dyskusja prowadzona w komentarzach nie atakowała nikogo i nie urażała uczuć osób wspominanych w tych wpisach.
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama