Równolegle z kolejnymi budynkami Państwowej Wytwórni Broni na ok. 23 ha powstawało nowoczesna – i pierwsza w mieście - kolonia (nazwa „osiedle mieszkaniowe” dla zwartej jednorodnej zabudowy pojawiła się dużo później) dla załogi PWB. Na zlecenie Centralnego Zarządu Wytwórni Wojskowych plan zabudowy zakładu i koncepcję architektoniczną kolonii sporządził – jak pisze w swojej pracy doktorskiej Bogusław Blum – warszawski architekt Adolf Buraczewski, w latach 1922-29 pracownik naukowy Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
Ponieważ Radom nie miał w tym czasie zatwierdzonego planu zabudowy, wznoszenie poszczególnych obiektów dla pracowników wytwórni odbywało się według „Szkicu do projektu rozplanowania kolonii Mieszkalnej Wojskowej Wytwórni Broni w Radomiu” z sierpnia 1924 roku. Osią kompozycyjną osiedla jest wydłużony teren plant, biegnący od ul. Traugutta do ul. Starokrakowskiej wzdłuż ujętego w kryty kolektor Strumienia Południowego. Leżące po obu stronach plant tereny zakładu podzielono ulicami na osiem części. Na kwartały mieszkaniowe przeznaczono cztery z nich, dwie miała zapełnić szkoła powszechna i gimnazjum. Na największej, o powierzchni 4,3 ha, planowano budowę stadionu i basen, a ostatnia stanowiło kasyno urzędnicze i park. Tereny osiedla od zabudowań wytwórni oddzielał ogród spacerowy. Ostatecznie bloki powstały w trzech kwartałach. Po jednej stronie ul. Broni wznosiła się kolonia robotnicza, po drugiej – robotniczo-urzędnicza. Trzeci kwartał ulokowano po drugiej stronie plant; wzniesiono tu jedynie tzw. dom majstrowski (ul. Planty 16) i dom urzędników, zwany też inżynierskim (ul. Kościuszki 6).
Osiedle zaplanowano jako założenie jednorodne stylistycznie, z elementami architektonicznymi nawiązującymi do stylu renesansowego, barokowego i klasycystycznego. Mamy tu boniowania w partii parteru, ślepe arkady i portyki, lizeny, szczyty zwieńczone sterczynami z kulami, proste opaski gzymsowe i kordonowe. Prace budowlane prowadziło warszawskie Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych i Budowlanych W. Paszkowski, F. Próchnicki i S-ka z Warszawy. W latach 1924-1929 wybudowało osiem trzy- i czterokondygnacyjnych domów, przykrytych wysokimi dwuspadowymi dachami. Łącznie znajdowały się w nich 504 mieszkania z 960 izbami. Robotnicze lokum miało przeciętnie 50 metrów kwadratowych. Standardem była tu bieżąca woda, kanalizacja, gaz i oświetlenie elektryczne. W Radomiu, zabudowanym nowożytnymi kamienicami i drewnianymi domkami, były to bezsprzecznie najnowocześniejsze budynki mieszkalne. Ponieważ w znacznej części mieszkań nie było łazienek, na osiedlu wybudowano łaźnię fabryczną, z której mogli korzystać nie tylko członkowie załogi, ale także ich bliscy.
Ulice osiedla były systematycznie obsadzane drzewami i krzewami, urządzono też klomby kwiatowe. Powstała też nowoczesna szkoła powszechna i budynki Państwowej Średniej Szkoły Technicznej, a potem kasyno
Napisz komentarz
Komentarze