Dwa stulecia temu przy ówczesnym szlaku warszawskim, a obecnie przy ul. Malczewskiego 7 swoją siedzibę miała radomska loża masońska; nosiła ona nazwę „Jutrzenka Wschodząca na Wschodzie Radomia”. Nazwa miała wyrażać nadzieje rodaków na odrodzenie państwa polskiego.
Założycielami masonerii w Radomiu otwartej 31 marca 1812 r. byli Feliks Gawdzicki i Józef Zapolski, a pierwszym mistrzem Jen Kuszewski, komisarz Wydziału Dóbr i Lasów Rządowych Państwowych. Ówczesna działalność tego elitarnego zgrupowania nie trwała zbyt długo, bo już w następnym roku została zawieszona (po wkroczeniu do miasta wojsk rosyjskich). Masoni odnowili struktury 22 września 1814 r. W szeregach byli Józef Małachowski – prefekt departamentu radomskiego, Hieronim Kochanowski – radca departamentu radomskiego, a członkiem honorowym był m.in. gen. Aleksander Różniecki – szef tajnej policji Wielkiego Księcia Konstantego. To specjalnie dla nich warszawski architekt Jakub Kubicki zaprojektował okazały budynek, który jest przykładem architektury klasycystycznej z 1 poł. XIX. To masoni wyłożyli pieniądze na budowę obiektu, jednak jako organizacja tajna nie mogli być oficjalnie jej właścicielami. Formalnie budynek był w posiadaniu prawdopodobnie Jana Pusztynika, kupca z Radomia. Rocznie masoneria radomska wpłacała 3100 zł na utrzymanie loży Wielkiego Wschodu. Władze carskie, które zdały sobie sprawę z tego, że wolnomularze się im nie podporządkują, nakazały do 15 października 1821 roku zamknąć wszystkie loże na terenie Królestwa Polskiego. Ostatnie posiedzenie masonów w Radomiu odbyło się 30 lipca 1820 r. Następnie budynek przejęły władze państwowe, które przekształciły go na lazaret. Od 1863 r. aż do 1919 r. mieścił się w nim Powiatowy Związek Samorządowy, później – w latach od 1919 r. do 1938 r. – była to siedziba dla grodzkiego Sądu Pokoju. W latach 1939–1973 ponownie znajdował się tu szpital, a od 1975 r. do 1999 Prokuratura Wojewódzka. Od 1999 r. jest on siedzibą Prokuratury Okręgowej. Obiekt został dostosowany do obsługi niepełnosprawnych; dla osób poruszających się na wózkach wybudowano rampy od strony parkingu na dziedzińcu, gdzie istnieje także możliwość zaparkowania pojazdu.
Jednopiętrowy murowany budynek ma siedmioosiową elewację i czterospadowy dach. Z lewej strony, w kształcie romańskiego portalu, znajduje się brama wjazdowa na dziedziniec. Kamienny łuk łączy dawną siedzibę loży z funkcjonującą pocztą. Przy oknach na pierwszym piętrze znajduje się ornamentyka, np. snop zboża i dwa młotki.
Obiekt został wpisany do rejestru zabytków w 1987 r.
Korzystałam z „Encyklopedii Radomia. Nowe wydanie” Jerzego Sekulskiego; Radom 2012
Napisz komentarz
Komentarze