Między ul. Warszawską a Kasztelańska, równoległa do ul. Kurdwanów
Leon Kudła urodził się 15 lutego 1879 roku w Nowej Wsi (gmina Świerże Górne w pow. kozienickim), w rodzinie robotników rolnych; był synem Antoniego i Marianny z Gołębiowskich. Wcześnie osierocony przez rodziców, był najemnym robotnikiem rolnym i pracował w lesie. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej i I wojnie światowej. Po powrocie w rodzinne strony pracował jako dróżnik wiślany w Świerżach Górnych. Po założeniu rodziny wyjechał do Warszawy, gdzie był listonoszem, a następnie właścicielem sklepiku na Powiślu.
Po kilku latach Leon Kudła podjął decyzję o powrocie do rodzinnej wsi. Kupił gospodarstwo i zajął się rolnictwem. Zaczął też rzeźbić w drewnie, przy pomocy prymitywnych narzędzi; rzeźby swe z reguły pokrywał polichromią. Rzeźby Kudły odznaczają się syntetycznym potraktowaniem bryły i dużą ekspresją. W 1937 roku jego syn Antoni – utalentowany malarz i grafik, zorganizował wystawę rzeźb ojca w Salonie Sztuki Koterby w Warszawie.
Po II wojnie światowej, po tragicznej śmierci Antoniego, Leon Kudła skupił się wyłącznie na rzeźbieniu. Tworzył najczęściej z topolowego drewna; w polichromii stosował farby wodne i olejne. Jego rzeźby pokryte są intensywnymi kolorami, rozkładanymi całymi płaszczyznami o wyraźnie zaznaczających się granicach. Kudła wyrósł z ludowego wiejskiego środowiska i mimo wieloletniego pobytu w mieście pozostał temu środowisku wierny. Natchnienie czerpał z życia. Rzeźbił liczne sceny religijne (np. „Ucieczka do Egiptu” – kilka wersji, „Chrystusi Judasz”, przed 1948, „Upadek pod Krzyżem”, przed 1948, „Chrystus frasobliwy”), postaci świętych oraz sceny o tematyce świeckiej. Są to najczęściej pojedyncze postacie, często postacie ludzi ze zwierzętami (liczne rzeźby ludzi z ptakami; „Rybak”, 1959). Zdarzają się też rzeźby o charakterze portretowym („Mickiewicz”, 1964; „Antoś” – syn rzeźbiarza, przed 1948, „Lenin i Stalin” w Gorkach, 1953). Osobną, dość liczną grupę stanowią przedstawienia zwierząt, czasem połączonych akcją („Ptak i lis”). Niestety, rzeźby Leona Kudły z okresu przedwojennego zostały zniszczone niemal doszczętnie; zachowała się tylko „Dziewczyna z ptakiem na dłoni” (1934).
Sztuka Kudły ma własny styl, który można określić jako czysty i naiwny realizm. Poza powiązaniami tematycznymi, jego prace pozornie nie wykazują zależności od sztuki ludowej, niewątpliwie jednak wyrosły z tego samego podłoża. To twórczość samorodna i spontaniczna, a w swej formie i sposobie wyrażania niezależna od wpływów regionalnych. Rzeźby Kudły swym nastrojem są bliskie malowidłom francuskich artystów naiwnego realizmu, jak Henri Rousseau i inni. Bogactwo kompozycji, równowaga i harmonia brył, wzajemna zależność form to dominujące cechy jego sztuki. Ale rzeźby Kudły nie cieszyły się uznaniem mieszkańców jego rodzinnej wsi. Na przydrożnych krzyżach i kapliczkach nie spotyka się jego świątków. Natomiast w Warszawie odbyły się dwie jego ekspozycje - w roku 1926 i 1930 oraz trzecia w 1948; artysta pokazał na nich około 50 prac.
W 1946 roku Leon Kudła, m.in. dzięki pomocy Karola Tchorka, został przyjęty do Związku Artystów Plastyków i otrzymał stały miesięczny zasiłek z Funduszu Kultury Narodowej dla zasłużonych pracowników sztuki. Dziesięć lat później, staraniem radomskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki ekspozycja dzieł Kudły została zorganizowana w Radomiu. Jego twórczość cieszyła się również zainteresowaniem za granicą, szczególnie we Francji.
Leon Kudła zmarł 7 października 1964 roku w Kozienicach. Jego prace znajdują się w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach, a także w zbiorach prywatnych, m.in. artysty rzeźbiarza Karola Tchorka w Warszawie, który opiekował się Kudłą.
Napisz komentarz
Komentarze