Czy warto zainwestować w pompę ciepła?

Dlaczego pompa ciepła pomaga oszczędzać?

Pompy ciepła to urządzenia o wysokiej wydajności. W zależności od współczynnika efektywności COP z 1 kWh pobranego prądu mogą wyprodukować kilkakrotnie więcej kWh energii cieplnej potrzebnej do ogrzania pomieszczeń lub przygotowania wody użytkowej. Przykładowo, pompa ciepła o COP = 4 z każdą pobraną 1 kWh energii elektrycznej dostarczy 4 kWh ciepła. Pod tym względem pompy ciepła znacząco przewyższają efektywnością inne urządzenia grzewcze.

Wyprodukowana przez pompę ciepła energia cieplna w 20-25% pochodzi z prądu, a w 75-80% z odnawialnych źródeł energii (OZE), takich jak powietrze, woda i grunt. Pompa ciepła wymusza przepływ ciepła z obszaru o niższej temperaturze do obszaru o temperaturze wyższej za pomocą sprężarki. Możliwy jest też kierunek odwrotny, czyli chłodzenie pompą ciepła, które działa analogicznie do procesu, który można zaobserwować np. w lodówkach.

Najpowszechniejszymi typami opisywanych urządzeń są pompy typu powietrze/woda i solanka/woda. Ze względu na niskie koszty inwestycyjne, elastyczność montażową i brak konieczności wykonywania instalacji tzw. dolnego źródła, inwestorzy najczęściej decydują się na pompy powietrzne. Kiedy warto zainwestować w ten lub inny typ pompy i po jakim czasie zwróci się taka inwestycja?

Pompa ciepła – czy to się opłaca?

Aby odpowiedzieć na powyższe pytanie, najlepiej posłużyć się przykładem, w którym pompa ciepła zostaje zainstalowana w modelowym domu o następujących parametrach:

• Powierzchnia grzewcza budynku: 160 m²
• Standard wykonania: 60 kWh/m²/rok
• Liczba mieszkańców: 4
• Zużycie ciepłej wody użytkowej (c.w.u.): 70 l / os. / doba
• Temperatura c.w.u.: 45 °C

Roczne zapotrzebowanie na ciepło takiego obiektu wynosi ≈ 13 700 kWh. Porównajmy teraz, jak będą przedstawiały się roczne koszty eksploatacji urządzenia, jeśli obowiązującą taryfą energetyczną będzie G11 (1,34 zł / kWh), a w domu zainstalowano 2 najpopularniejsze typy pomp ciepła:

• Pompa ciepła solanka/woda (COP = 4,2) – 4 694 zł
• Pompa ciepła powietrze/woda (COP = 3,5) – 5 410 zł

Średnie koszty ogrzewania pompą ciepła w naszym wypadku wyniosłyby zatem 5052 zł. Jeśli do ogrzewania domu i przygotowania ciepłej wody użytkowej w tym samym budynku wybrano by inne źródła ciepła, to koszty roczne przedstawiałyby się następująco:

• Energia elektryczna (prąd) – 17 613 zł
• Olej opałowy (kocioł kondensacyjny ƞ = 90%) – 7 671 zł
• Gaz płynny (kocioł kondensacyjny ƞ = 92%) – 6 239 zł
• Gaz ziemny (kocioł kondensacyjny ƞ = 92%) – 5 902 zł
• Pellet (efektywność 89%) – 5 018 zł
• Drewno (zgazowanie, 80%) – 4 527 zł
• Węgiel (granulat, efektywność 70%) – 4 192 zł

Jak widać, koszty ogrzewania domu i wody użytkowej pompą ciepła są niższe w prawie każdym przypadku. Największe różnice widać w przypadku energii elektrycznej (≈260%) i oleju opałowego (≈57%). Wyższe są także koszty ogrzewania gazem (płynnym: ≈30%, ziemnym: ≈21%). Nieznaczna różnica występuje w przypadku pelletu (≈7,5%).

Tańsze od pomp ciepła są takie surowce jak węgiel i drewno, jednak warto pamiętać, że ogrzewanie nimi domu wiąże się z uciążliwościami. To m.in. potrzeba regularnego zaopatrywania się w surowiec oraz jego magazynowania i uzupełniania w kotle. Ogrzewanie węglowe wiąże się również z wysoką emisją zanieczyszczeń do atmosfery i powstawaniem smogu, co wpływa negatywnie na środowisko oraz nasze zdrowie.

Po jakim czasie pompa ciepła się zwraca?

Odpowiedź na to pytanie wymaga uwzględnienia kilku czynników.

Pierwszym są koszty związane z instalacją urządzenia. Średnie szacunkowe wydatki związane z zakupem i montażem pompy ciepła w 2024 roku to 20-40 tys. zł. Ostateczna wartość zależy od typu pompy, jej mocy, producenta, kosztów usług montażowych oraz sprzętu dodatkowego.

Drugim parametrem są koszty eksploatacyjne. Im niższe są one w skali roku, tym szybciej urządzenie zwróci się.

Trzecim czynnikiem jest możliwość dofinansowania inwestycji, które można uzyskać zarówno z instytucji publicznych, jak i od prywatnych firm. W przypadku pierwszych realizacją większości dostępnych programów zajmuje się Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). W ofercie znaleźć można takie programy jak Czyste Powietrze, Moje Ciepło, Mój Prąd czy Stop Smog. Warto też szukać możliwości dofinansowania na stronach urzędów marszałkowskich, samorządów gminnych i powiatowych, Funduszu Termomodernizacji i Remontów, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa czy lokalnych dostawców energii.

Przykład: W naszym modelowym domu zainstalowano powietrzną pompę ciepła COP = 3,7. Łączne koszty zakupu i montażu pompy ciepła (wraz z projektem) wyniosły 25 tys. zł. Inwestycja uzyskała dofinansowanie w wysokości 40% kosztów kwalifikowanych, czyli 10 tys. zł. Łączny koszt inwestycji to 13 tys. zł. Po zamontowaniu pompy ciepła w domu, który wcześniej ogrzewano gazem ziemnym (kocioł tradycyjny, ƞ = 86%) oraz zmianie taryfy energetycznej na G12 roczne oszczędności na rachunkach szacowały się na poziomie ≈1500, co oznacza, że inwestycja zwróci się po 8-9 latach.

Podsumowanie

Pompa ciepła to inwestycja, która przynosi wygodę użytkowania, realne oszczędności na rachunkach i zwraca nawet po kilku latach. Urządzenie działa automatycznie, wykorzystując darmowe, ekologiczne i odnawialne źródła energii. Nie wymaga regularnego gromadzenia surowców, ich przygotowania czy magazynowania. Nie emituje też żadnych zanieczyszczeń.

Zwrot inwestycji w pompę ciepła można przyspieszyć, integrując urządzenie z ogrzewaniem podłogowym, panelami fotowoltaicznymi czy zmianą taryfy energetycznej.