Karschowie na Starym Mieście mieli już wtedy ustaloną pozycję – tuż obok działała taka sama firma należąca do starszego brata Teodora – Wilhelma Fryderyka; przejął ją po ojcu, który właścicielem garbarni stał się przez małżeństwo.
Początkowo garbarnia Teodora wytwarzała głównie skóry juchtowe i podeszwowe;i była drugą w mieście pod względem wielkości produkcji. Natomiast po wyposażeniu w maszynę parową do mielenia kory dębowej stała się największym zakładem garbarskim w Radomiu. W 1882 roku zatrudniała 73 pracowników. Dla wykwalifikowanych robotników Teodor Karsch wybudował w pobliżu mieszkania dla najbardziej wykwalifikowanych robotników.
Dwa lata później, w wyniku rodzinnych podziałów, garbarnia przeszła w ręce Franciszka Wickenhagena – szwagra Teodora Karsha. Nowy właściciel zmienił jej nazwę - na Zakłady Garbarskie i Fabrykę Pasów i profil produkcji. Staromiejska firma oprócz skóry podeszwowej wyrabiała również pasy transmisyjne. W 1912 roku zakłady zatrudniały blisko 100 pracowników i były nastawione na produkcję do Rosji. Niestety, po I wojnie światowej wschodnie rynki zbytu stały się niedostępne. A jakby tego było mało, Polska zaczęła importować tanie skóry z Czech i Austrii. To pogrążyło zakłady Wickenhagena w kryzysie. Po śmierci właściciela, w 1921 roku, firma została przekształcona w spółkę akcyjną. Ponieważ nadal przynosiła straty, walne zgromadzenie akcjonariuszy postanowiło ją zamknąć. Likwidację sąd ogłosił w lipcu 1930 roku. Pozostałe po Zakładach Garbarskich i Fabryce Pasów budynki zaadaptowano na składy handlowe, małe warsztaty i mieszkania.
Kompleks po garbarni zachował się do dziś w niezmienionej formie. Przy ul. św. Wacława stoi - wybudowana w stylu eklektycznym, z bardzo skromnym detalem - kamieniczka, w której mieszkał właściciel; o dawnej świetności świadczyć może jedynie klatka schodowa z marmurowymi schodami i żeliwną, zdobioną motywami roślinnymi balustradą. Tę część mieszkalną od zakładu oddziela ogród. Kolejnym zachowanym po garbarni Karscha obiektem przy ul. Wacława jest parterowy budynek z mieszkaniami dla wykwalifikowanych robotników - otynkowany, z dwuspadowym dachem pokrytym papą. Sąsiaduje z dawnymi budynkami fabrycznymi. Natomiast od strony pl. Stare Miasto „zlokalizowany jest jeden z budynków garbarni - dawniej nieotynkowany, licowany cegłą, z charakterystycznym, typowym dla architektury przemysłowej ceglanym detalem. Obecnie częściowo otynkowany, z zatartymi elementami detalu i zmienioną stolarką okienną”. W tej chwili w części są tu mieszkania. Z kolei w głębi posesji stoi szereg budynków pogarbarskich - murowanych z cegły, przykrytych dwuspadowymi dachami, krytymi papą.
Korzystałam z „Encyklopedii Radomia” Jerzego Sekulskiego (Radom 2012) i informacji zawartych w artykule „Garbarnia przy ul. Stare Miasta 4/5” na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Radomiu
Napisz komentarz
Komentarze