Radom był pierwszym miastem na ziemiach polskich zajętych przez Austriaków w czasie wojny światowej, w którym doszło do przejęcia władzy z rąk okupanta. Już w nocy z 1 na 2 listopada 1918 roku siły niepodległościowe utworzyły w mieście Tymczasowy Komitet Rządzący, tzw. Komisję Pięciu, który dał początek Republice Radomskiej – przypomina Janusz Wieczorek, historyk, przewodniczący zarządu TMHiZR.
W ciągu zaledwie dwóch dni Polacy zajęli zbrojnie koszary wojskowe, dworzec kolejowy, elektrownię i składy żywności. Na ulicach miasta rozbrajano żołnierzy austriackich. Nowa, polska, władza dysponowała własnym wojskiem i siłami porządkowymi. Zadbała nie tylko o bezrobotnych i biednych, ale także o dzieła sztuki zagarnięte przez okupantów, o czym świadczą pierwsze dekrety i zarządzenia przez nią wydawane.
- Tymczasem data 2 listopada 1918 roku widnieje tylko na kamieniu leżącym przed Dębem Wolności, który rośnie na skwerku przed Resursą Obywatelską. Inne materialne ślady Republiki Radomskiej można znaleźć wyłącznie w starych dokumentach – mówi Janusz Wieczorek. - Wydaje nam się, że tak nie powinno i nie musi być. Dlaczego Przewodnik oprowadzający młodzież po mieście nie może się zatrzymać i powiedzieć: „to właśnie tu, w tym budynku, sto lat temu zaczęła się nasza droga do niepodległości, o czym świadczy umieszczona tablica”?
Komitet Pięciu został utworzony w mieszkaniu jednego z członków – adwokata Jana Wigury, który mieszkał w kamienicy u zbiegu dzisiejszej ul. Piłsudskiego i Traugutta.
- Jako Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Radomia występujemy z inicjatywą publicznej zbiórki pieniędzy na wykonanie i zamontowanie tablicy na budynku, w którym powstała pierwsza prawdziwie polska władza w mieście. I liczymy na wsparcie radomian, mających podobne, jak my zdanie – zachęca historyk.
Datki, z dopiskiem „Pamięć”, można wpłacać na konto Raiffeisen Bank Polska S.A. O/Radom, nr 39 1750 0012 0000 0000 3776 9746.
nika Fot. Szymon Wykrota
