Symbolika święta związana jest z hołdem oddanym Jezusowi przez trzech Mędrców przybyłych ze Wschodu (Trzej Królowie) o imionach: Kacper, Melchior i Baltazar. Według Ewangelii św. Mateusza, na wieść o narodzinach Jezusa zjawili się oni w Betlejem, gdzie w ubogiej stajence odnaleźli niemowlę, które – według proroków – było bóstwem w ludzkiej postaci, przyszłym Zbawicielem (oczekiwanym Mesjaszem). Padli przed nim na kolana, oddając mu pokłon, po czym złożyli przywiezione dary: złoto, będące symbolem godności królewskiej, kadzidło – symbol godności kapłańskiej oraz mirrę – symbol wypełnienia proroctw i zapowiedź śmierci Zbawiciela.
Z uroczystością Objawienia Pańskiego wiąże się również zwyczaj święcenia kredy, kadzidła i wody. Poświęconą kredą katolicy wypisują dziś na drzwiach swych mieszkań litery K+M+B oraz aktualny rok. Litery te interpretuje się jako inicjały imion trzech wymienionych królów. W średniowieczu odczytywano je inaczej. Napis ,,C+M+B" (imię Kacper pisane przez C, po łacinie) wyrażał błogosławieństwo (Christus Mansionem Benedicat): ,,Niech Chrystus błogosławi mieszkanie!” Dom kropi się święconą wodą, a spalone kadzidło podkreśla, że jest on miejscem modlitwy.
Trzej Królowie czczeni są jako patroni podróżujących, pielgrzymów, handlowców, właścicieli gospód oraz kuśnierzy.
Święto Objawienia Pańskiego ma w Polsce wielowiekową tradycję. Zawsze też było obchodzone bardzo uroczyście. Za czasów monarchii z udziałem królewskiego majestatu, a po odzyskaniu niepodległości z udziałem najwyższych władz państwowych.
W II Rzeczypospolitej Dzień Trzech Króli obchodzony był jako święto państwowe i kościelne. Był jednocześnie dniem wolnym od pracy. Ten status zachowano także po II wojnie światowej. Nawet w czasach stalinizmu nie odważono się zakwestionować silnie zakorzenionych w społeczeństwie obchodów. Dopiero ustawą z 10 listopada 1960 r. kasacji święta dokonał ówczesny I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka.
Na pół wieku Trzej Królowie zniknęli z oficjalnego (państwowego) kalendarza świąt i rocznic. Wrócili do niego w 2011 r. na mocy sejmowej ustawy. Dzięki niej 6 stycznia stał się również dniem wolnym od pracy.
