Osiedle Akademickie
Między ul. Stanisława Żółkiewskiego a ul. Adama Rapackiego.
Syn Józefa i Marii z Helbrechtów urodził się 14 marca 1885 roku w miejscowości Bzin (dziś dzielnica Skarżyska-Kamiennej). W latach 1896-1904 uczył się w rosyjskim gimnazjum rządowym w Kielcach, gdzie uzyskał maturę. Od 1904 do 1909 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Jeszcze jako student wstąpił do Związku Młodzieży Socjalistycznej i PPS. Z ramienia tej partii prowadził agitację socjalistyczną wśród robotników i chłopów w powiecie radomskim i kozienickim.
Po studiach Roman Szczawiński zamieszkał w Radomiu. Odbył aplikację adwokacką przy Sądzie Okręgowym, a po trzech latach został pomocnikiem adwokata przysięgłego. We wrześniu 1916 mianowany adwokatem przysięgłym. W czasie I wojny światowej prowadził praktykę adwokacką w Radomiu i Białobrzegach.
Był mocno zaangażowany w działania niepodległościowe. Należał do Związku Strzeleckiego, a od listopada 1914 do sierpnia 1915 był sekretarzem, a potem skarbnikiem Komitetu Obywatelskiego Miasta Radomia. Po ustąpieniu z miasta Rosjan był przez pewien czas komendantem Straży Ogniowej Ochotniczej, a w sierpniu 1915 roku wszedł w skład Komisji szkolnej Ziemi Radomskiej. Z ramienia PPS zakładał w podradomskich wsiach koła Związku Chłopskiego i PSL, a w Radomiu Klub Narodowy. Był członkiem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS (1916-18) i czołowym działaczem Wydziału Narodowego Radomskiego, reprezentując go w Centralnym Komitecie Narodowym (1916-17.
Był Szczawiński w tym okresie nie tylko prawnikiem i działaczem niepodległościowym. Od 1915 roku uczył łaciny w Miejskiej Szkole Handlowej męskiej , a także historii i geografii w szkole zawodowej w Białobrzegach. Pisał też artykuły do radomskiego tygodnika „Unia”.
1 listopada 1918 roku Roman Szczawiński wszedł w skład tzw. Komitetu Pięciu, powołanego do przejęcia władzy w mieście z rąk okupanta austriackiego; odpowiadał w nim za aprowizację i zatrudnienie. Po rozwiązaniu komitetu kierował Zarządem Aprowizacji w Komisariacie Ludowym (Rządu) na powiat radomski.
Po odzyskaniu niepodległości Szczawiński nadal prowadził praktykę adwokacką; był też radcą prawnym radomskiej Okręgowej Dyrekcji Kolei Państwowych (1919-26), a potem radcą prawnym w Magistracie m. Radomia (1927-30 i 1938-1939). Dyrektor w Towarzystwie Kredytowym m. Radomia, a później prezes jego Dyrekcji. Współzałożyciel Związku Zawodowego Kolejarzy. Należał do ścisłego kierownictwa PPS w Radomiu. Szczawiński działał także w Towarzystwie Uniwersytetu Robotniczego i Organizacji Młodzieży TUR, wykładał na kursach partyjnych i oświatowych.
W maju 1926 poparł wraz z OKR PPS zamach stanu Józefa Piłsudskiego i przez pewien czas, po usunięciu starosty, był mężem zaufania w starostwie. Od 1927 wraz z całą PPS przeszedł do opozycji wobec sanacji; bronił w sądach członków tej opozycji.
W 1919 roku Roman Szczawiński został wybrany do Rady Miasta Radomia, ale nie przyjął mandatu. Od września 1919 do marca 1921 był ławnikiem magistratu. Radnym był w latach 1934-39. W grudniu 1934 został prezydentem Radomia. Za jego prezydentury rozpoczęto m.in. budowę domów robotniczych przy ul. Struga, szkoły na Glinicach, wiaduktu kolejowego w ul. Słowackiego. W marcu 1938 prezydentem ponownie został Józef Grzecznarowski, a Szczawiński wrócił do pracy radcy prawnego w magistracie.
Wybrany radnym w 1939 roku, nie przyjął mandatu. Po wybuchu II wojny światowej pracował w Komitecie Samopomocy Społecznej, działał w PPS-WRN, współtworzył Gwardię Ludową PPS, wydawał podziemny biuletyn. W lutym 1942 roku został aresztowany wraz z synem Mieczysławem i synową Wandą. Z radomskiego więzienia trafił do Auschwitz. Zmarł w obozie na początku października 1942 roku.
Miejska Rada Narodowa imię Romana Szczawińskiego nadała ulicy na osiedlu Akademickim 28 czerwca 1989 roku.
Korzystałam z informacji zawartych w artykule Piotra A. Tusińskiego „Radomscy przewodnicy na szlakach ku niepodległości. Sylwetki lokalnych przywódców z roku 1918”, który ukazał się w książce „Radomian drogi do niepodległości” pod red. Dariusza Kupisza, Radom 2018.
