Jak się żyje na mazowieckiej wsi

Jeśli nam się wydaje, że większość gospodarstw na wsi to wciąż dom kryty strzechą, z drewnianym płotkiem wokół, podwórkiem ze spacerującymi kurami, oborą pełną krów i prosiąt oraz minimum kilkoma hektarami upraw z ziemniakami, burakami czy zbożem… to jesteśmy w błędzie. Dziś mieszkaniec wsi to często osoba pracująca w mieście, która w czasie wolnym uprawia jedynie mały ogródek, bywa, że ma konie (ale bardziej z pasji), a wakacje (nawet w najgorętszym w rolnictwie czasie żniw) spędza z dala od domu (często za granicą). Drugą, dużą grupę, tworzą rolnicy biznesmeni, którzy skupiają się na wyspecjalizowanej produkcji rolnej, np. ziół, owoców miękkich czy bydła. – Ludzie są przeważnie ukierunkowani na pracę zawodową poza rolnictwem. Pracują w mieście, przyjeżdżają na wieś, którą traktują jako „sypialnię”, bądź gospodarzą i dorabiają w innym zawodzie – twierdzi Aleksandra Ziółek, która wraz z mężem w gminie Nasielsk prowadzi 3-hektarowe gospodarstwo. Wieś się zmienia

„Jak zaznacza Polski Instytut Ekonomiczny, od początku lat 90. zachodzą daleko idące zmiany dotyczące funkcji gospodarczej polskiej wsi. Coraz mniej mieszkańców wsi zatrudnionych jest w rolnictwie, a jednocześnie coraz mniejsza część dochodu tych osób pochodzi z pracy w gospodarstwie rolnym”¹.

Z raportu o stanie wsi „Polska wieś 2020” pod red. Jerzego Wilkina i Andrzeja Hałasiewicza, opracowanego na zlecenie Fundacji na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa² wynika, że jedynie 1/5 aktywnych zawodowo mieszkańców wsi pracuje w rolnictwie. Przeważająca większość nie utrzymuje się z uprawy roli.

Tendencje te potwierdzają także mieszkańcy mazowieckich sołectw. – Nasza miejscowość nie jest typowo rolnicza. Ludzie pracują w miastach, dojeżdżają do Warszawy bądź do Siedlec – wskazuje Krystyna Walecka, sołtyska Żdżar (gm. Kotuń). A Czesława Kaim, przewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich w Pustelniku (gm. Stanisławów), dodaje: – W naszych okolicach tylko nieliczni gospodarze uprawiają rolę i hodują zwierzęta. U nas są bardzo słabe ziemie i ciężko utrzymać się z gospodarstwa. Większość osób pracuje zawodowo, najczęściej w Warszawie. Na wsi żyje się prawie tak, jak w mieście, tylko dużo spokojniej i bez zgiełku. Na wsiach mieszka obecnie 40 proc. ludności Polski, a najwyższy przyrost demograficzny mają gminy wiejskie położone blisko dużych miast.

Mniejsze są przyjemniejsze

Jak wskazują prof. Monika Stanny i dr Paweł Strzelecki – jako najlepsze miejsce do życia – największym zainteresowaniem cieszą się podmiejskie miejscowości: „Gminy położone w bliskiej odległości od dużego miasta są atrakcyjne dla osób szukających miejsca zamieszkania w pozamiejskiej okolicy, a zarazem w bliskiej odległości od dotychczasowego miejsca pobytu. Obecnie z jednej strony obserwuje się wzrost migracji z miast na tereny podmiejskie, z drugiej natomiast tereny te zmieniają charakter z wiejskiego na miejski i w konsekwencji wiele podmiejskich wsi przekształca się w osiedla rezydencjalne ludności przybywającej z centralnych części miast (…)”³.

Niewielu gospodarzy jest także w Ruszkowie w gm. Nasielsk. – Szkoda nam było zaprzepaścić pracę naszych rodziców oraz dziadków i wszystko zostawić, dlatego wróciłam na wieś, gdzie można oderwać się od zgiełku Warszawy. Z drugiej strony taka mała miejscowość to duże pole do działania – uważa Aleksandra Ziółek i dodaje: – Kiedyś gospodarze pomagali sobie wzajemnie w pracy i przez to mogli się poznawać oraz zacieśniać sąsiedzkie więzi. Teraz tak nie jest, bo każdy jest zamknięty w swoim domu. Ludzie na wsi nie traktują już pracy w polu jako głównego źródła dochodów, mają mniej problemów z tym związanych, ale potrzebują i chcą działać, poznawać się, integrować.

Janusz Tolak, sołtys Dziecinowa, zauważa: – Jest coraz mniej prawdziwych rolników. Kiedyś w każdej zagrodzie były zwierzęta, każdy gospodarz coś uprawiał – w naszym regionie to głównie ziemniaki, zboża. Obecnie przeważają ugory. Ludzie rezygnują z uprawy lub dzierżawią pola – twierdzi sołtys. Dziś liczba osób zatrudnionych w rolnictwie zdecydowanie jest mniejsza niż jeszcze kilkanaście lat temu. „W 2018 r. 1,4 mln osób mieszkających na wsi pracowało w rolnictwie. Osoby te stanowiły 12 proc. mieszkańców wsi w wieku 15 lat lub więcej (12,1 mln) oraz 22 proc. pracujących mieszkańców wsi. Odsetek zatrudnionych w rolnictwie zmalał ponad dwukrotnie w porównaniu z 1995 r., w którym osoby pracujące w gospodarstwach rolnych stanowiły niemal 53 proc. ogółu pracujących mieszkańców wsi. Trend ten obserwuje się także obecnie”⁴.

Miasto czy wieś?

Czy jakość życia wiejskiego i miejskiego tak bardzo się różni? – Na wsi są praktycznie wszystkie udogodnienia, takie jak w mieście. Wszystko idzie z duchem czasu, właściwie nie ma różnicy. Powiedziałbym, że są u nas lepsze drogi niż w miastach – podkreśla Janusz Tolak.

Zdaniem Krystyny Waleckiej, na wsi żyje się lepiej, choć są pewne niedogodności. – Brak nam kina i teatru – przyznaje sołtyska, ale i na ten problem szybko znajduje rozwiązanie. – Zastanawiam się, czy zakupić rzutnik z wygranych w konkursie pieniędzy, żeby małe kino było u nas i każdy mógł skorzystać z tej formy rozrywki – mówi z uśmiechem sołtyska Żdżar, która jest zdobywczynią III miejsca w konkursie na najaktywniejsze liderki zorganizowanym przez samorząd Mazowsza.

Żdżar zajął także III lokatę w konkursie Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na najaktywniejsze sołectwo. To jedno z 7,3 tys. sołectw w województwie. – Pełnią one ważną funkcję w życiu mieszkańców. Dzięki tym wspólnotom realizowane są ciekawe projekty i powstają wyjątkowe inicjatywy. Mazowsze to nie tylko duże aglomeracje jak Warszawa, Radom czy Płock, ale też liczne, prężnie rozwijające się wsie tętniące życiem. Tam tradycja przenika się z nowoczesnością i takie właśnie wspólnoty nagradzamy – podkreśla Janina Ewa Orzełowska, członek zarządu województwa.

Fot. Archiwum UMWM

Samorząd Mazowsza, doceniając ogromny wkład i potencjał tych małych wspólnot, od lat przeznacza fundusze na programy wsparcia i konkursy aktywizujące i mobilizujące sołectwa do działania. To m.in. Mazowiecki Instrument Aktywizacji Sołectw (MIAS) czy konkursy Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (KSOW).

Cały artykułu można przeczytać na: https://www.mazovia.pl/wydawnictwa/pismo-samorzadu-wojewodztwa-mazowieckiego/mazowsze-serce-polski-nr-1020/art,5,jak-sie-zyje-na-mazowieckiej-wsi.html