W tym roku przypada okrągła, 160. rocznica wybuchu powstania styczniowego. - Taka instytucja jak nasze muzeum - o takiej randze, prestiżu i autorytecie nie mogła pominąć milczeniem takiej daty. Stąd – trzymana trochę w tajemnicy – publikacja wspomnień Józefa Wojdackiego, które zatytułowaliśmy „Pierwszy ślub spełniłem, resztę jak Bóg da” - mówi Adam Duszyk, zastępca dyrektora Muzeum im. Jacka Malczewskiego. - Wydawać by się mogło, że po 160 latach nic nowego na temat powstania styczniowego nie da się napisać, że na pewno nie znajdą się już rękopisy czy dokumenty z tamtej epoki. A te najpierw leżały sobie spokojnie przez wiele lat w kolekcji prywatnej, później przeleżały trochę jako depozyt w naszym muzeum. No i w końcu się za to wzięliśmy.
Dr Duszyk zdradził, że specjalnie sprawdził, czy coś nowego, podobnego o powstaniu styczniowym ukazało się w Polsce w roku jubileuszowym. Okazuje się, że wydane zostały tylko dwie – razem z radomską - tego typu i tej rangi publikacje.
Radomianin Józef Wojdacki był uczestnikiem kampanii Mariana Langiewicza, oficerem w oddziale powstańczym Dionizego Czachowskiego - naczelnika wojennego województwa sandomierskiego. Doprowadził do założenia w Radomiu, 7 października 1916 roku, Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania 1863 Roku. Jego prezesem był aż do swojej śmierci w 1927. Jego wspomnienia obejmują lata 1860-1873, a rękopis znajdował się w rękach rodziny. Do muzeum przekazał go w 2013 roku, jako depozyt, prawnuk autora - Krzysztof Piotr Wojdacki.
- Pan Krzysztof wraz z rękopisem przekazał też ostrogi, które jego pradziadek otrzymał w prezencie od Dionizego Czachowskiego. Te ostrogi znajdują się w Muzeum Historii Radomia, w sali dotyczącej powstania styczniowego – zaznacza Krzysztof Skarżycki, kierownik Działu Historii Muzeum im. Jacka Malczewskiego, który wspólnie z Agnieszką Lewandowską przygotował tekst do druku. - Wspomnienia Józef Wojdacki zaczął prawdopodobnie spisywać zaraz po przejściu na emeryturę. ok. 1905 roku, kiedy wrócił do Radomia. Bo przez 30 lat pracował poza rodzinnym miastem – w Kozienicach, potem w Końskich... A spirytus movens tego spisywania był nieoceniany ks. Jan Wiśniewski. Między obu panami była różnica pokolenia, ale bardzo się zaprzyjaźnili i nawzajem cenili. Siłą tego rękopisu jest to, że Józef Wojdacki – w przeciwieństwie do innych osób wspominających po latach – nie ubarwia tego, co mu się przydarzyło, nie eksponuje swojej roli w wydarzeniach. Ponadto zaskoczyła nas jego niesamowita pamięć do nazwisk.
Rękopis liczy ok. 300 stron. Wojdacki pisał kaligraficznie, ale przez liczne skreślenia, dopiski na marginesach i uwagi tekst jest mocno nieczytelny. - Próbkę zaprezentowaliśmy na wklejce, więc każdy może zobaczyć, z czym Krzysztofowi Skarżyckiemu i Agnieszce Lewandowskiej przyszło się zmierzyć. Naprawdę trudno rozszyfrowuje się takie rękopisy – mówi Adam Duszyk. - Cały rok zajęło państwu przygotowanie tego wydawnictwa, ale jest rzeczywiście perfekcyjne pod każdym względem: edytorskim, naukowym i redakcyjnym; tom ma świetnie zrobione przypisy, indeks nazwisk... Opracowanie naukowe naprawdę na najwyższym poziomie.
Leszek Ruszczyk, dyrektor Muzeum im. Jacka Malczewskiego przyznaje, że publikacja „Pierwszy ślub spełniłem, resztę jak Bóg da. Wspomnienia powstańca styczniowego” to nie tylko uhonorowanie wywodzącego się z ziemi radomskiej powstańca, ale także wszystkich tych, którzy poświęcili życie dla wolności ojczyzny. - Jestem przekonany, że to wydawnictwo jest ważną cegiełką w budowaniu nie tylko historii Radomia, ale też historii naszego kraju – podkreśla dyrektor MJM.
Wspomnienia Józefa Wojdackiego można kupić w kasie muzeum.
