11 listopada 1932 r. w Kowali odsłonięto niewielki pomnik, którego budowa trwała zaledwie kilka tygodni. Powstał z inicjatywy i potrzeby serca okolicznych mieszkańców dla zachowania pamięci oraz wyrażenia smutku po niedawnej śmierci dwóch bohaterów przestworzy. Głównym elementem zdobiącym cokół jest śmigło, a na tablicy czytamy: „W DOWÓD PAMIĘCI POLSKIM LOTNIKOM – ŻWIRKO I WIGURA – MIESZKAŃCY KOWALI”. Jest to jeden z pierwszych lub nawet pierwszy pomnik poświęcony temu legendarnemu duetowi, który powstał w Polsce. Przypomnijmy, że obaj zginęli w wyniku burzy 11 września 1932 r., lecąc swoim samolotem RWD-6, w okolicach Cierlicka na Śląsku Cieszyńskim. Jest to także jeden z nielicznych monumentów Żwirki i Wigury, który przetrwał II wojnę światową. Kamienie na jego podstawę znosili uczniowie z całej gminy, a odsłonięcia dokonał reprezentant starostwa powiatowego.
9 września 2023 r. w Kowali Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie oraz Powiatowy Instytut Kultury wspólnie przypomną te wydarzenia sprzed dziesiątków lat. Po raz pierwszy odbędzie się odlotowy piknik historyczny pod nazwą „Kowala Challange” na pamiątkę Challange ’32, czyli zawodów w których Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura zwyciężyli, budując legendę polskiej awiacji. Start o godz. 15, zabawa potrwa do nocy.
Program:
g.15.00 – uroczystość złożenia wiązanek przed pomnikiem Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury; asystę honorową oraz posterunek przy pomniku wystawi 42 Baza Lotnictwa Szkolnego im. Żwirki i Wigury w Radomiu;
g. 15.20 – przemarsz na miejsce pikniku i koncert Orkiestry Reprezentacyjnej Wojsk Obrony Terytorialnej;
g. 15.40 – „Odlotowe Trio” – koncert retro przebojów z lat 2O. i 30. XX w. czyli czasów Żwirki i Wigury;
g. 16.40 – prezentacja historyczna nt. F. Żwirko i S. Wigury oraz przedwojennej Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa na Sadkowie;
g. 17.00 – „Ja pójdę górą…” – koncert polskiego zespołu „Majszagolanki” z Litwy;
g. 17.50 – „Ale szyk!” – konkurs elegancji przedwojennych rowerów i motocykli;
g.18.10 – potańcówka „na dechach” – gra Kapela Henryka Gwiazdy, tańczą wszyscy na czele z Radomską Inicjatywą Oberkową.
Swoje stoiska edukacyjne i promocyjne wystawią: Lotnicza Akademia Wojskowa, 42 Baza Lotnictwa Szkolnego oraz Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie.
Przez cały czas trwania wydarzenia do podziwiania będzie fotoplastykon z fotografiami statków powietrznych z początków XX wieku, Żwirki i Wigury, kpt. pil. Stanisława Skarżyńskiego oraz niepublikowanych do tej pory zdjęć z przedwojennego albumu ze Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa na Sadkowie.
Mobilne Muzeum Rowerów i nie tylko zaprasza na:
– wystawę i pokaz „Latające rowery RAF” z czasów Bitwy o Anglię,
– wystawę o pokaz „Rowery przedwojenne”, m.in. wojskowe rowery „Łucznik, ”
– wystawę i pokaz motocykli zabytkowych klubu VCR Feniks
– konkursy jazdy sprawnościowej dla rowerów i motocykli nawiązujące do przedwojennych tzw. Gymkhan
– pierwszy odLOTowy Rajd Retrorowerowy Radom – Kowala – start w godzinach południowych z Lotniska Warszawa-Radom im. Bohaterów Radomskiego Czerwca 1976 roku, meta w Kowali.
Przy sprzyjających warunkach pogodowych odbędzie się prezentacja balonu z gondolą.
Do stoiska gastronomicznego zaprasza KGW „Ludwinianki”.
Honorowy patronat nad wydarzeniem objęli: Waldemar Trelka – starosta radomski i senator Wojciech Skurkiewicz.
