W dwudziestoleciu międzywojennym na terenie Radomia powstało ok. 4 tys. budynków mieszkalnych, przemysłowych, gospodarczych i publicznych. W przeważającej części budownictwo to – pod względem formalnym i stylistycznym – osadzone było w rodzimej tradycji architektonicznej, czerpiącej z renesansu, baroku i klasycyzmu. Obiekty modernistyczne stanowią tylko niewielki procent ogółu ówczesnych realizacji. Nowy prąd, który pojawił się pod koniec lat 20. i rozwinął w latach 30. XX wieku, w ówczesnej architekturze przyniósł realizacje odmienne, świeże, nowe, zdecydowanie inne od dotychczasowych. Ze względu na niewielką skalę budownictwo modernistyczne nie zmieniło w sposób istotny architektonicznego oblicza Radomia, ale ukształtowało jego koloryt.
Nowatorskie tendencje miały duży wpływ m.in. na budownictwo mieszkaniowe, czego wyrazem są i wielorodzinne domy miejskie, i kamienice prywatne. W latach 1925-30, dzięki zagranicznym kredytom, wybudowano w Radomiu dwa domy miejskie – przy ul. Narutowicza 24/26 i Mireckiego 12. To budynki murowane, o prostopadłościennych, kubicznych bryłach. Charakteryzują się zróżnicowaniem typów stolarki okiennej oraz form balkonów w obrębie poszczególnych osi.
Z kolei kredyt udzielony przez Bank Gospodarstwa Krajowego na budownictwo Towarzystwa Osiedli Robotniczych pozwolił na powstanie czterech robotniczych domów u zbiegu obecnej ul. 25 czerwca i Struga. Budynki reprezentują typ nowoczesnej architektury o prostopadłościennych, horyzontalnych bryłach i regularnych symetrycznych elewacjach, artykułowanych gzymsami, pilastrami oraz rzędami szerokich, wielokwaterowych okien.
Modernizm w architekturze Radomia, cz. II
Architekturę radomskiego modernizmu lat 20.i 30. XX wieku – na tle ówczesnego lokalnego budownictwa – cechują nowoczesne rozwiązania formalne, stylistyczne i funkcjonalne.
Interesującą grupę obiektów modernistycznych stanowią domy prywatne. Obszar ten zdominowali głównie architekci radomscy, a wśród nich wykształcony w Odessie Kazimierz Prokulski. Jedną z jego wcześniejszych modernistycznych realizacji na terenie Radomia jest niewielki jednopiętrowy dom przy ul. Mickiewicza 37, zaprojektowany w 1934 roku. Budynek ma wielopłaszczyznową bryłę, zbudowaną z prostopadłościanów - o zróżnicowanych wysokościach i kubaturach, przesuniętych względem siebie, z gankiem i tarasem w jednym pionie, w obrębie elewacji frontowej, przechodzącej schodkowo w boczną.
Niewielkim pod względem gabarytów obiektem jest dom przy ul. Mickiewicza 9, zaprojektowany w 1936 roku. Jego architekturę cechuje lekkość bryły uzyskana, uzyskana dzięki wzajemnej relacji prostopadłościanów – wysuniętych lub cofniętych względem siebie. Nieregularność formy obiektu podkreślają balkony, umieszczone w obrębie trzech elewacji oraz okna o asymetrycznym układzie i zróżnicowanych podziałach stolarki.
Monika Lipka
Artykuł został opublikowany w kwartalniku „Renowacje i zabytki”, nr 1 (46) 2014. Publikacja w Bezpłatnym Tygodniku „7 Dni” za zgodą spółki Rewitalizacja.
Artykuł został opublikowany w kwartalniku „Renowacje i zabytki”, nr 1 (46) 2014. Publikacja w Bezpłatnym Tygodniku „7 Dni” za zgodą spółki Rewitalizacja.
